Khi tiến hành thủ tục ly hôn tại Toà án có kèm theo yêu cầu phân chia tài sản là quyền sử dụng đất, nguyên đơn cần nắm rõ quy định của pháp luật có liên quan để yêu cầu phân chia tài sản được giải quyết, tránh trường hợp yêu cầu phân chia tài sản không được Toà án giải quyết sẽ phải chịu mất án phí một cách hết sức oan uổng.
Điều 59 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2015 có quy định về việc nguyên tắc giải quyết tài sản của vợ chồng khi ly hôn như sau:
“… 1/. Trong trường hợp chế độ tài sản của vợ chồng theo luật định thì việc giải quyết tài sản do các bên thoả thuận; nếu không thoả thuận được thì theo yêu cầu của vợ, chồng hoặc của hai vợ chồng, Toà án giải quyết theo quy định tại các khoản 2, 3, 4 và 5 Điều này và tại các điều 60, 61, 62, 63 và 64 của Luật này.
Trong trường hợp chế độ tài sản của vợ chồng theo thoả thuận thì việc giải quyết tài sản khi ly hôn được áp dụng theo thoả thuận đó; nếu thoả thuận không đầy đủ, rõ ràng thì áp dụng quy định tương ứng tại các khoản 2, 3, 4, 5 Điều này vài tại các Điều 60, 61, 62, 63 và 64 của Luật này để giải quyết.
2/. Tài sản chung của vợ chồng được chia đôi nhưng có tính đến các yếu tố sau đây:
a/. Hoàn cảnh của gia đình và của vợ, chồng;
b/. Công sức đóng góp của vợ, chồng vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung. Lao động của vợ, chồng trong gia đình được coi như lao động có thu nhập;
c/. Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp để các bên có điều kiện tiếp tục lao động tạo thu nhập;
d/. Lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng.
3/. Tài sản chung của vợ, chồng được chia bằng hiện vật, nếu không chia được bằng hiện vật thì chia theo giá trị; bên nào nhận phần tài sản bằng hiện vật có giá trị lớn hơn phần mình được hưởng thì phải thanh toán cho bên kia phần chênh lệch.
4/. Tài sản riêng của vợ, chồng thuộc quyền sở hữu của người đó, trừ trường hợp tài sản riêng đã được nhập vào tài sản chung theo quy định của Luật này.
Trong trường hợp có sự sáp nhập, trộn lẫn giữa tài sản riêng với tài sản chung mà vợ, chồng có yêu cầu về chia tài sản thì được thanh toán phần giá trị tài sản của mình đóng góp vào khối tài sản đó, trừ trường hợp vợ chồng có thoả thuận khác .
5/. Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của vợ, con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.
6/. Toà án nhân dân tối cao chủ trì phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Bộ Tư pháp hướng dẫn điều này”.
Đối với tài sản là quyền sử dụng đất thì được quy định tại Điều 62 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 như sau:
“…1/. Quyền sử dụng đất là tài sản riêng của bên nào thì khi ly hôn vẫn thuộc về bên đó.
2/. Việc chia quyền sử dụng đất là tài sản chung của vợ chồng khi ly hôn được thực hiện như sau:
a/. Đối với đất nông nghiệp trồng cây hàng năm, nuôi trồng thuỷ sản, nếu cả hai bên đều có nhu cầu và có điều kiện trực tiếp sử dụng đất thì được chia theo thoả thuận của hai bên; nếu không thoả thuận được thì yêu cầu Toà án giải quyết theo quy định tại Điều 59 của Luật Hôn nhân và Gia đình.
Trong trường hợp chỉ một bên có nhu cầu và có điều kiện trực tiếp sử dụng đất thì bên đó được tiếp tục sử dụng nhưng phải thanh toán cho bên kia phần giá trị quyền sử dụng đất mà họ được hưởng.
b/. Trong trường hợp vợ chồng có quyền sử dụng đất nông nghiệp trồng cây hàng năm, nuôi trồng thuỷ sản chung với hộ gia đình thì khi ly hôn phần quyền sử dụng đất của vợ chồng được tách ra và chia theo quy định tại điểm a khoản này.
c/. Đối với đất nông nghiệp trồng cây lâu năm, đất nông nghiệp để trồng rừng, đất ở thì được chia theo quy định tại Điều 59 của Luật này.
d/. Đối với các loại đất khác thì được chia theo quy định của pháp luật về đất đai.
3/. Trong trường hợp vợ chồng sống chung với gia đình mà không có quyền sử dụng đất chung với hộ gia đình thì khi ly hôn quyền lợi của bên không có quyền sử dụng đất và không tiếp tục sống chung với gia đình được giải quyết theo quy định tại Điều 61 của Luật này.
Như vậy, khi có yêu cầu Toà án giải quyết tranh chấp về tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân thì người khởi kiện phải xác định được tính chất pháp lý của từng loại tài sản cụ thể là đối tượng yêu cầu giải quyết trong vụ án để có những sự chuẩn bị về chứng cứ, tài liệu phù hợp cung cấp cho Toà án có căn cứ giải quyết, nhằm đảm bảo quyền lợi của mình một cách tốt nhất có thể.
Trường hợp còn nhiều vấn đề chưa rõ, cần sự trợ giúp từ những người am hiểu pháp luật thì người khởi kiện có thể tìm cho mình luật sư giỏi tư vấn luật phân chia tài sản khi ly hôn để có được sự trợ giúp pháp lý hữu ích nhất.
Luật sư Trần Đăng Minh
- LUẬT SƯ GIỎI TƯ VẤN LUẬT CĂN CỨ LY HÔN (30/10/2023)
- TƯ VẤN LUẬT CHIA TÀI SẢN TRONG THỜI KỲ HÔN NHÂN (27/10/2023)
- TƯ VẤN LUẬT HÔN NHÂN (14/06/2023)